Ахсынньы 20 күнүгэр Федот Григорьевич Сафронов аатынан Ньурбатааҕы киин бибилэтиэкэ «Кыраһа» айар куттаахтар түмсүүлэрин талааннаах хоһоонньута, бибилэтиэкэбит күүстээх доҕора өрөгөй үбүлүөйдээх сылыгар бастакы «СИРГЭ ТҮСПҮТ АНАЛГЫН СИРДЭЭН БУЛАН ДЬОЛЛОНУОҤ » кинигэ-хоһооннорун хомуурунньуга-тахсыбытын биһирэмэ үгүс киһини түмтэ.
Ньурбатааҕы кииннэммит бибилэтиэкэ ситимин (дир. А.В. Багмет) иһинэн үлэлиир «Ньурба уоттара» түмсүү биир күүстээх, киэҥ историялаах салаатынан Антоновкатааҕы «Кыраһа» түмсүү. Быйыл бу түмсүү көхтөөх чилиэнэ, Хорула Чиллэтиттэн төрүттээх, талан ылбыт идэтинэн өр сылларга бухгалтерынан үлэлээбит Таисия Никифоровна Ноговицына хоһооннорун хомуйан «Кыраһалары» салайар киин бибилэтиэкэ үлэһитэ Елена Ивановна Софронова сылы кыайбат үлэлээн «СИРГЭ ТҮСПҮТ АНАЛГЫН СИРДЭЭН БУЛАН ДЬОЛЛОНУОҤ» дьоһун кинигэ баайданныбыт. Салҕыы Елена Ивановна кинигэҕэ үлэтин туһунан сэһэнэ: «Нэһилиэктэргэ баар литературнай түмсүүлэр Ньурбатааҕы кииннэммит ситимин иһинэн үлэлииллэринэн миигин Антоновка «Кыраһа» түмсүүтүн салайаҕын диэн эбээһинэстээбиттэрэ. Толло-толло да буоллар бадьам, Саха суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Ольга Софронова — Суһум сүбэһиттээх буолан сөбүлэспитим. Таисия Никифоровна хоһоон суруйар диэн сураҕы истэн биир үтүө күн Ольга Васильевналыын дьиэтигэр баран, кэпсэтэн «Кыраһа» түмсүүгэ киллэрбиппит. Дьэ итинтэн ыла Таисия Никифоровна тэрээһиннэрбитигэр кыттар буолбута. Вассаап ситиминэн ыытар хоһооннорун «Ньурба уоттара» түмсүү группатыгар ыытарбын группа олохтоохторо сэргээн барбыттара. Арай саас, Татьяна Прокопьевна Олесова төлөпүөннээн: «Амматтан миэхэ Мария Романовна Захарова таҕыста, Антоновка олохтооҕо Ноговицына Т.Н. хоһооннорун биһиги дьүөгэлэрэ мунньа сылдьабыт, ону кинигэ буолан тахсарыгар көмөлөһүөххүт дуо диэн ыйытар», диэтэ. Үлэбэр кэпсээбиппин, эн кинигэҕэ үлэлээ, диэн буолла. Ити курдук кинигэҕэ үлэм саҕаламмыта. Амматтан Мария Романовнаттан хоһоон бөҕө биир кэлимсэ, силбэһэн кутуллан кэллэ. Бастаан үлэм быыһыгар ол хоһооннору туспа арааран бэчээттээбитим. Таисия Никифоровна биир да күнү көтүппэккэ куйаар ситимигэр ыытар хоһооннорун туспа мунньар буолбутум. Онтон уоппускам кэмигэр хоһооннору араартаан баран аны ис хоһоонунан ырытан 8 паапкаҕа угаттаабытым, ити курдук 8 олук (раздел) буолбута. Олуктары ис хоһоонунан наардаан ааттарын толкуйдаабытым. Кинигэ аан тылын суруйарга Саха суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Алла Руслановна Сельтюкова-Айаалла суруйбута. Аны Таисия Никифоровна олоҕун туһунан Октябрьскай нэһилиэк дьаһалтатын пресс-киинигэр суруналыыһа Айталина Акпаралиевна Камилова дьиэтигэр тиийэн интервью ылбыта кинигэҕэ киирдэ. Кинигэ аатын Таисия Никифоровна хоһоонноруттан талан ылан «Сиргэ түспүт аналгын сирдээн булан дьоллонуоҥ!» диэнинэн ыыппытым. Чахчы киһи аналын чопчу буллаҕына дьоллоохпун, дэнэрин ылынабын. Сэтинньи ыйбыт дьэ күн аайы Офсеттары кытта күҥҥэ хаста да төлөппүөн нөҥүө кэпсэтээһиннээх, күүрүүлээх ыйынан буолла. Амматтан Мария Романовна нэдиэлэ аайы сибээстэһэ олорбута. Версткаҕа барбыт кинигэбит 4 төгүл бэрэбиэркэни ааста. Айаалла, Ольга Суһум Офсет үлэһиттэрин кытта чугастык үлэлэһэллэрин түмүгэр кинигэбит оруобуна Таисия Никифоровна төрөөбүт күнүгэр, ахсынньы 10 күнүгэр, киэһэ бэчээттэнэн тахсыбыта барыбытыгар үөрүүлээх сонун буолбута.»
Кинигэбит үбүлээһинэ. Вера Петровна Аммосова Маалыкайдааҕы салайааччылаах «Аартык» түмсүүлэрэ 20% сертификаттарын “Кыраһа” түмсүүгэ бэлэхтээннэр, кинигэбит 110 экз. бэчээттэннэ. Ити 20% чэпчэтии суоҕа буоллар кинигэбит ахсаана аҕыйах буолуохтаах этэ. «Аартыктарга» ити чэпчэтиилээх бирииһи чилиэннэрэ Саргылана Стручкова бу күһүн «Тобуруокап күһүнүгэр» чаҕылхайдык кыайан аҕалбыта. Маннык сыһыан айар куттаахтар биир ситим суруйааччы Д.Н. Пономарев-Дьолуолаах салайар «Ньурба уоттарын» иһинэн сомоҕолоһон үлэлии олорорбут үтүө холобура буолар. Кинигэ харчытын тута Таисия Никифоровна аймахтара, Намнааҕы Граф Биэрэгэр бухгалтер идэтигэр бииргэ үөрэммит дьүөгэлэрэ Сахабыт сирин бары муннуктарыттан ыыта охсубуттара. Уопсайынан, дьүөгэлии сыһыаҥҥа үрдүк холобуру көрдөрдүлэр бу Далбар Хотуттар. Онон Октябрьскай нэһилиэк баһылыгар Семен Александрович Корякиҥҥа көрдөһүү сурук бэлэмнээбитим аадырыһыгар барбата. Аны эбээлэр түмсүүлэриттэн Пахомова Людмила Ивановна эрдэттэн кинигэҕэ харчыннан көмөлөһүөхпүт диэн эрэннэрбитин эмиэ туһамматыбыт. Кыраһалар кэлин тахсар кинигэлэрбитигэр хаһааныы буоллун.
«Сиргэ түспүт аналгын сирдээн булан дьоллонуоҥ!» 257 хоһоонтон таҥыллан, 8 олуктан турар кинигэ буолла. Кинигэ таһыгар Ньурбабыт пааркатын күһүҥҥү көстүүтүн дьүөгэбит,библиограф Наталья Михайловна Ефремова хаартыскаҕа түһэриитэ киирдэ. Ааптар хаартыската хайаатар да баар буолуохтаах. Ону сиэнэ, «Тупсарт» үлэһитэ Мичил Николаев эбэтин биэс араас мөрсүөнүн түһэрэн үөрдүбүтэ. Мин кинигэ бэлэмигэр, хомуйан оҥоруутугар, бэчээккэ ыытааһыныгар бастакы үлэм буолан олус долгутуулаах. Барыта санаа хоту табыллан испитэ Таисия Никифоровна барахсан үтүө санаатын күүһүгэр айылҕабыт эмиэ көмөлөстө, диэн санааҕа кэллим.»
Таисия Никифоровна төрөөбүт күнүгэр тахсыбыт кинигэтэ 6 күн буолан баран Ньурбаҕа кэлэн, үөрүү бөҕөтүн бэлэхтээн ахсынньы 20 күнүгэр үгүс элбэх киһини киин бибилэтиэкэ улахан саалыгар муста. Аан маҥнайгытын АЛТА ыытааччылаах улахан тэрээһин ааҕааччыны кытта үлэлиир салаатын (сал. Е.П. Семенова) 2024 сыллааҕы маассабай үлэтин түмүктүүр тэрээһинэ буолла. Ньурбатааҕы түмэл үлэһитэ, «Ньурба уоттарын» эдэр чилиэнэ Александра Иннокентьева хоһооннору тыл үөрэҕин өттүнэн ырытыыта улахан болҕомтону тарта. Ааптар дьонун — сэргэтин, бэйэтин олоҕун туһунан түмсүү чилиэннэрэ, балтылара, айар куттаах А.А.Яковлева, А.Р.Сельтюкова-Айаалла олус интириэһинэйдик кэпсээн мустубут дьоҥҥо тириэртилэр. Биһирэм арыйыытынан Антоновка олохтооҕо, СӨ үөрэҕириитин туйгуна А.А. Иванова буолла. Кини 2022 сыллаахха Таисия Никифоровна хоһооннорун биһирээн, мунньан дьоҕус хомуурунньук бэйэтэ таһаарбыт олус интириэһинэй киһи. Тута «Кыраһа» түмсүү чилиэнинэн ылылынна.
Ньурба оройуонун салалтатын аатыттан улуус бэтэрээннэрин сэбиэтин салайааччы Олесова Т.П., Октябрьскай нэһилиэк баһылыга С.А. Корякин, Хорулаттан «Иэйэр кут» салайааччыта бибилэтиэкэр Л.И. Андросова, Чаппандаттан «Куорсун» түмсүүнү салайар бибилэтиэкэр Е.С. Тимофеева, Антоновка бибилэтиэкэрдэрэ Л.П.Ефремова, Р.Н. Сухаринова, Ньурбаттан, Антоновкаттан эбээлэр түмсүүлэрэ, «Кыраһаттан», «Ньурба уоттарыттан» айар куттаах доҕотторо, Чусовскай түөлбэттэн, «Түһүлгэ» норуот айымньытын дьиэтиттэн ырыалаах тойуктаах делегация, Ньурбачаантан эдьиийэ Акулина Никифоровна, куйаар ситимин нөҥүө араас улуустартан дьүөгэлэрэ үөрүүнү үллэстэ кэлбиттэрэ Таисия Никифоровна Ноговицына бу орто дойдуга дьон ортотугар сырдыгы-сылааһы тарҕата кэлбитин толору толоро сылдьарын туоһута. Мустубут дьон бары сарсыарда аайытын кини хоһооннорун вапсаб ситимин нөҥүө көрдөөн уһукталларын, кини алгыс тылларынан күннэрин саҕалыылларын эппиттэрэ айар киһи үлэтигэр үрдүк сыанабыл. Кини хоһоонноро сырдык сыдьаайдаахтар, сылаас тыыннаахтар, сарсыҥҥы күҥҥэ эрэли саҕар күүстээхтэр.
Дьиҥ чахчы сахалыы тыыны иҥэринэ сылдьар, киэҥ көҕүстээх, улахан дьоҕурдаах, тыл алыбынан барыбытын арчылыыр-араҥыччылыыр кыахтаах чугас киһибитинэн, Таисия Никифоровнанан киэн туттабыт. Олус үлэһит эдьиийбит өссө да саҥа кинигэлэрин тахсалларыгар баҕарабыт. Кэлэр ыччат, кэнэҕэски саха эн хоһоонноруҥ нөҥүө тылын илдьэ сылдьарын таһынан санаатын бөҕөргөтүө, дууһатын ыраастыа, сүрэҕин уоскутуо!
Ньурбатааҕы киин бибилэтиэкэ ааҕааччыны кытта үлэлиир салаата.
